Veel gestelde vragen
Ongewenst gedrag, wat is dit eigenlijk?
Wetenschappers houden de volgende definitie aan: ongewenst gedrag is een sociale interactie waarin een werknemer doelwit is van negatief sociaal gedrag. Dit negatieve gedrag kan van persoonlijke aard zijn (bijvoorbeeld roddelen) of werk gerelateerde aard zijn (bijvoorbeeld het achterhouden van informatie), óf het kan verwijzen naar sociale isolatie. Ongewenst gedrag gaat om een escalerend proces waarin het slachtoffer in een machteloze positie belandt en zich steeds moeilijker kan verdedigen. Ongewenst gedrag gaat uiteraard ook over ongewenste seksuele intimidatie of ongewenste intimiteiten.
Hoe herken je ongewenst gedrag?
Vaak wordt gedacht dat het vertonen van ongewenst gedrag (bijvoorbeeld pesten) een persoonsgebonden kwestie is. Dit is onterecht.
Factoren in de context van het werk zijn sterk van invloed: ze creëren een voedingsbodem van ongewenst gedrag. Denk hierbij aan:
– te hoge werkdruk en zware taakeisen
– baanonzekerheid
– rolonduidelijkheid en rolconflicten
– weinig autonomie en invloed op het werk
– verveling en te weinig uitdaging
– spanningen van buiten het werk meenemen op de werkvloer
– zwak leiderschap.
Een pleger van seksueel ongewenst gedrag herken je niet aan uiterlijkheden. Vaak zijn het heel voorkomende en aardige mensen die zich binnen korte tijd onmisbaar weten te maken. Bekend is dat ze situaties opzoeken waarin ze makkelijk in contact komen met kwetsbare mensen. Daarbij maken ze gebruik van de welwillendheid en het vertrouwen van een organisatie. Het nemen van (preventieve) maatregelen voor indiensttreding van een nieuwe medewerker kan een werkgever een hoop ellende besparen.
Wat ziet de Arbeidsinspectie als ongewenst gedrag?
Hoe een werknemer zich voelt op de werkvloer, heeft niet alleen invloed op zijn functioneren, maar ook op zijn gezondheid. Als werkomstandigheden zoals de psychische druk en de omgang met anderen niet goed zijn, kan er werkstress ontstaan. We spreken over psychosociale arbeidsbelasting (afgekort PSA).
Factoren die de PSA beïnvloeden zijn en dus werkstress veroorzaken zijn:
– werkdruk
– (seksuele) intimidatie
– agressie en geweld
– discriminatie
– pesten
PSA kan leiden tot gezondheidsproblemen en ziekteverzuim en uiteindelijk tot langdurige uitval en mogelijk zelfs arbeidsongeschiktheid. Werknemers die te maken hebben met PSA raken gedemotiveerd. Als zij uitvallen, is de stap terug naar werk extra moeilijk. Voor de werknemer is dat een hele vervelende situatie. En het kost een werkgever veel geld.
Hoe vaak komt ongewenst gedrag voor op de werkvloer?
Van alle werknemers heeft:
11,1 % te maken met intimidatie
8,0 % met pesten
4,7 % met discriminatie
1,8 % met seksuele intimidatie
0,4 % met lichamelijk geweld
Gemiddeld neemt een slachtoffer van ongewenst gedrag 7 extra verzuimdagen op. De kosten hiervoor bedragen 1,7 miljard euro.
Naast de financiële gevolgen van extra verzuim, leidt ongewenst gedrag ook tot een slechte sfeer, verminderde betrokkenheid met een verminderde productiviteit en efficiëntie als gevolg (Factsheet TNO, 2023).
Hoe voorkom je ongewenst gedrag op de werkvloer?
Voor een werkgever is het belangrijk om te zorgen voor een helder en sterk beleid en procedures, opvang en begeleiding. Voor medewerkers is het belangrijk dat zij weten hoe ze ongewenst gedrag kunnen melden en adequaat geholpen worden.
Hoe ga je als werkgever om met thema’s als diversiteit en inclusie?
Sociale veiligheid en inclusiviteit moet gelden voor iedereen, ongeacht achtergrond of identiteit. Ons brein is zo geconditioneerd dat we vertrouwen wat we kennen. We zijn vaak geneigd om te trekken naar mensen die zich net zo gedragen als wij en dezelfde waardes hebben.
Dit kan ervoor zorgen dat mensen zich buitengesloten of zelfs gediscrimineerd voelen, zonder dat dit de bedoeling is. Het is belangrijk om met elkaar in gesprek te blijven en nieuwsgierig te zijn. Een open blik helpt elkaar beter te begrijpen.
Wat kan een leidinggevende doen aan ongewenst gedrag?
Een leidinggevende kan dit gedrag actief signaleren en effectief aanpakken. Leiderschap is sterk bepalend voor de cultuur van een organisatie. Geef als manager het goede voorbeeld van gewenst gedrag. Creëer openheid en stimuleer medewerkers hun authenticiteit, talenten en kwaliteiten in te zetten.
Wat moet een werkgever wettelijk gezien regelen op het gebied van sociale veiligheid?
Aandacht voor grensoverschrijdend gedrag en sociale veiligheid is niet alleen goed voor het welzijn, de gezondheid en betrokkenheid van medewerkers, het is ook een verplichting vanuit de Arbo-wet.
Het prettig, veilig en respectvol omgaan met elkaar op de werkvloer is volgens de ARBO-wetgeving de verantwoordelijkheid van iedere werkgever. Iedere ondernemer gaat daar op een andere manier mee om en iedere ondernemer gebruikt andere middelen om dit proces te managen.
Waarom een extern vertrouwenspersoon aanstellen?
Ten opzichte van een intern vertrouwenspersoon, is een extern aangestelde vertrouwenspersoon onafhankelijk en objectief want hij heeft minder binding met het bedrijf.
Maaike en Anne van Veenendaal & Verschoor Vertrouwenspersonen zijn experts met veel kennis en ervaring op het gebied van psychosociale arbeidsfactoren (PSA), maar ook op het gebied van wetgeving en jurisprudentie. Wij zijn alle werkdagen beschikbaar en onze kennis is up-to-date. Voor een werkgever betekent dit geen uitval van medewerkers, geen kosten van training en dus continuïteit van de werkzaamheden van iedere medewerker.
Wil je als werkgever meer inzicht in de psychosociale factoren die als voedingsbodem fungeren voor werkstress en ongewenst gedrag op de arbeidsvloer?
Een Risico-Inventarisatie en -Evaluatie Psychosociale Arbeidsbelasting (RI&E PSA) of een Medewerkers onderzoek is een goed idee. Medewerkers geven hierbij anoniem inzicht over de ervaringen. Veenendaal & Verschoor Vertrouwenspersonen kunnen hierbij adviseren en uitvoeren.